6 Şubat Depremleri İle Oluşan Zararlar Kapsamında Tüketici Hakem Heyetlerine Başvurulması

6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde sırasıyla 7,8 ve 7,7 büyüklüğünde oluşan şiddetli depremler Doğu Anadolu Fay Hattı üzerindeki 11 ilde büyük can ve mal kaybına yol açmıştır.

08.02.2023 tarihli ve 32098 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde 08.02.2023 Çarşamba günü saat 01.00’den itibaren üç ay süreyle olağanüstü hal (OHAL) ilan edilmesine karar verilmiştir. OHAL ilanı sonrasında, 120 sıra sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin “Yargı alanında alınan tedbirler” başlıklı 2’nci maddesine göre; başvuru, şikayet, itiraz, dava açma, ihtar, bildirim, ibraz, zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler, zorunlu idari başvuru süreleri gibi bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin süreler durdurulmuştur.

Oluşan tüm hasar segmentleri açısından tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılıp yapılamayacağı işbu makalede irdelenmeye çalışılmıştır.

E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) Programının Ülkemiz Bilişim Sektörü Açısından Önemi

avatar

Sahip olunan ekonomik kaynakların en etkin ve verimli bir şekilde kullanılması, bir güç oluşturacak şekilde yönlendirilmesi olarak tanımlanan iktisadi hayat, işletmeleri varlıklarını sürdürmesi, etkin ve verimli olabilmesi için yapısal bir dönüşüme zorlamıştır. Yapısal dönüşüm ise birçok kaynakta “iktisadi faaliyetin geleneksel üretimden nitelikli üretim ve hizmetler sektörüne dönüşümü” şeklinde tarif edilmektedir. Günümüz dünyasının katma değeri yüksek ürün imalatı ve ihracatı, mal ve hizmet ürünlerinde dijitalleşme, uluslararasılaşma ve unicorn olma gibi kavramları öne çıkarması Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) sektörünü ayrı bir yere konumlandırmaktadır. Bu bağlamda ülkemizin bilişim ve alt sektörlerinin geliştirilmesi, inovasyonun teşvik edilmesi ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilecek bölgesel ve küresel unicornların oluşturulması amacıyla hazırlanarak bilişim ihracatçılarımıza sunulan E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) destek mekanizması Türkiye’nin bilişim sektörü hizmet ihracatının artırılması ve dönüşümün sağlanması noktasında kilometre taşı olacaktır.

Dünyada Yapay Zekâ Düzenlemeleri

avatar

Çalışmada, 2022 yılından itibaren küresel yapay zeka sektörünün büyümesi, istihdam etkisi ve ekonomiye katkısı üzerine bilgiler sunulmuş ve gelecekteki potansiyel etkileri tartışılarak yapay zekanın getirdiği riskler ve düzenlemeye ihtiyaç duyulan alanlar vurgulanmıştır. Algoritmik sapma, şeffaflık eksikliği, veri gizliliği ve güvenliği gibi konular, yapay zekanın sorumluluğu ve etik kullanımı konusunda dikkat çekici problemler olarak ortaya çıkmaktadır. Özel sektör ve kamu tarafından yapılan bazı hatalı uygulamalar, yapay zekanın ayrımcı kararlar alabileceğini ve topluma zarar verebileceğini göstermektedir. Devletlerin yapay zekayı düzenlemesi gerekliliği ve düzenlemelerin dengeli bir şekilde inovasyonu teşvik etmeye ve potansiyel zararları önlemeye yönelik olması ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Örnek olarak, yapay zekanın hayatın farklı alanlarına güçlü bir şekilde girmesi nedeniyle bu konuda öğrencilerin de ödevlerini yapay zeka yardımı olmadan tamamlayabilmeleri için çözümler aranmaktadır. Son olarak, dünya genelinde yapılan yapay zeka düzenlemelerine dair özet bilgilere çalışma kapsamında yer verilmektedir.

Lojistik Performans Endeksi 2023 (LPI 2023)

avatar

Lojistik, malların fiziksel hareketleri ile sınır içi ve sınır ötesi ticareti destekleyen bir hizmet ağı olarak tanımlanmaktadır. Ülkeler küresel ticarette rekabet avantajı elde etmek için lojistiğe vermektedir. Lojistik performansını iyileştirmek isteyen ülkeler için mevcut durumlarını ölçmek ve kıyaslama yapmak adına Lojistik Performans Endeksi (LPI) önemli bir kıyaslama aracı olarak Dünya Bankası Grubu tarafından 2007 yılından bu yana düzenli olarak yayımlanmaktadır. Bu çalışmada, LPI genel olarak ve 2023 yılı özelinde incelenmekte, bunların yanında Türkiye’nin LPI 2023’te sıralaması değerlendirilerek mevcut durumun analizi yapılmaktadır. Çalışmada ayrıca Türkiye’nin lojistik performansının geliştirilmesi için yapılabilecekler tartışılmaktadır.

Hizmet İhracatı ve Desteklerinin Ülkemiz Açısından Önemi

avatar

1929 yılında başlayan, kısa sürede dünyaya yayılan Dünya Ekonomik krizi, özellikle sanayileşmiş ülkelerde yıkıcı etkiler yaratmış, en çok bu ülkeleri vurmuştur. İşsizler, evsizler, sefiller ordusu yaratmıştır. Tarım üretimi azalmış, ticaret hacmi küçülmüştür. Ardından II. Dünya Savaşı başlamış, savaşın ağır sonuçları yine tüm dünya ülkelerini derinden etkilemiştir. Bazı gelişmiş ve az gelişmiş ülkeler ticaret hacminin canlandırılması ve geliştirilmesi için Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) imzalamış, mal ithal ve ihracında önemli gelir elde etmiş, ekonomik kalkınmayı sağlamışlar. Daha sonra ülkeler hizmet sektöründen de gelir elde etmek amacıyla Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) imzalamışlar. Uluslararası ticarete konu malların sınıflandırılmasında birliği sağlamak amacıyla hazırlanan Armonize Sistem Nomanklatürüne benzer, hizmet ticareti için de Hizmetler Sektörel Sınıflandırma Listesi hazırlanmış, taraf ülkelere sunulmuştur. Sınıflandırma Listesindeki hizmetleri sunan, uzmanlaşan ve rekabet eden ülkeler, mal ticaretinde olduğu gibi, teknolojik gelişmelerin de etkisiyle büyük gelişme göstermiş, hizmet ticaretinde de önemli gelir sağlamışlardır. Ülkemizin de avantajlı olduğu hizmet sektörlerinde uzmanlaşması, ihracatını ve dolayısıyla milli gelirimizi arttırması gerekir.

Yenilenmiş Ürün ve Tüketici: Güncel Gelişmeler Işığında İlgili Yasal Düzenlemeler

Tüketim ve talebin gün geçtikçe artması ile birlikte kullanılmış bir ürünü satmak ve bir şekilde elinden çıkarmak isteyip bunu sağlayabilecek güvenilir bir kanal bulamayan tüketicilerin elinde bulunan cihazlar için ertelenmiş bir talep olduğu aşikardır. Ayrıca bugün reel ekonomik düzen içinde ikinci el pazarlar da en az birinci el pazarlar kadar kritik noktaya gelmiştir. İlgili kamu otoritelerinin iş birliği sayesinde tüketicinin güven ve ekonomik çıkarı zedelenmeden bu konuda atılabilecek adımlar somut bir çerçeveye oturtulmuştur. Tüketicinin yenilenmiş ürün ile “sağlıklı” bir şekilde buluşmasına dair esasları düzenleyen ilgili yönetmelik 2020 yılında yürürlüğe girmiş ve bir yıl sonra yeniden gözden geçirilerek birtakım iyileştirici düzenlemeler yapılmıştır. Nisan 2023 tarihinde ise halihazırdaki ürünlerin skalasının genişletilmesi bakımından mevzuatımızda değişiklik gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada, tüketicinin değişen tercihleri ile beraber ikinci el ürünlere yönelim ve yenilenmiş ürün kavramının ele alınması ve konu ile ilgili yasal düzenlemelere yönelik güncel bir bakış sunulması amaçlanmaktadır.

Yayın Kurulundan

Kıymetli okurlarımız,

Ticarette Uzman Görüşün yeni elektronik sayısı ile sizlerle birlikteyiz.

Bu sayımızda ağırlıklı olarak, Bakanlığımızca gerçekleştirilen ve nihai tüketiciyi doğrudan etkileyen bir takım mevzuat değişikliklerine ilişkin analizlere yer veriyoruz.

AB İthalat Kontrol Sisteminin (Import Control System ICS2) Taşımacılık Sektörüne Etkileri

avatar

Günümüzde uluslararası ticaretin kolaylaştırılması ve hızlandırılması konusunun önemi giderek artmaktadır. Uluslararası ticaretin kolaylaştırılması uygulamalarında da gümrük idarelerine önemli bir rol düşmektedir. Bu kapsamda, ulusal gümrük idareleri yeni gümrük sistemleri geliştirip uygulamaya koysa da bu alandaki önemli aktörlerden biri olan Avrupa Komisyonu, yeni sistemler oluşturmanın yanında bu sistemleri 27 üye ülke arasında koordineli olarak uygulamaya çalışmakta, “Birlik Felsefesi”ni gümrük alanında da ileri bir noktaya taşımaktadır. Bu çalışmada, bir AB elektronik gümrük sistemi olan ICS2’nin ne olduğu, işlevi ve yapısı ortaya konularak birçok ülke tarafından ortak kullanılan bir elektronik gümrük sisteminin ulusal sistemlerden ayrıştığı yönler gösterilecek, diğer taraftan ICS2’nin ilerleyen dönmelerde devreye alınacak yeni aşamalarının ülkemiz taşıyıcılarına ve taşıma işleri organizatörlerine olası etkileri değerlendirilecektir.

Alışveriş Merkezleri ve Esnaf ve Sanatkârlara Yönelik Etkileri

avatar

Son yıllarda teknolojik gelişmelerin de etkisiyle dünyamızda yaşanan değişimlerin hızı baş döndürücü bir seviyeye ulaşmıştır. Ekonomik yapı ve ticari ilişkiler de bu değişimden payını alan unsurların başında gelmektedir. Üretimden, tedarik süreçlerine, pazarlamadan satış sonrası hizmetlere kadar ticari faaliyetlerin neredeyse tüm aşamaları son yıllarda yeniden kurgulanmaktadır. Bu bağlamda, ülkemiz ekonomik yapısı içerisinde geleneksel yapıyı büyük oranda teşkil eden esnaf ve sanatkarlarımızın üretimleri ve istihdama sağladıkları katkı giderek azalan bir seyir izlese de, ekonomik ve kültürel olarak halen önemini korumaktadırlar. Ancak yukarıda çizilen çerçeve içerisinde, esnaf ve sanatkarlarımızın yaşanan değişimlere başarılı bir şekilde uyum sağlayabildiklerini söylemek maalesef mümkün değildir. Gerek yapılan çalışmalardan gerekse Bakanlığımıza çeşitli kanallardan intikal eden başvurulardan bu durumu tespit etmek mümkündür.
Esnaf ve sanatkarlarımızın günümüzde sayıları 2 milyonu aşmış olup, aileleri de hesaba katıldığında yaklaşık 10 milyon kişilik bir toplumsal kesime tekabül ettikleri değerlendirilmektedir. Dolayısıyla böylesi büyük bir kitlenin, günün koşullarına uyum sağlamalarına yardımcı olmak amacıyla desteklenmeleri hem ülke ekonomisi için hem de toplumsal yapının selameti için elzemdir.
Bu çerçevede makalede, öncelikle esnaf ve sanatkarların rekabet etmekte dezavantajlı bir konuma düştükleri, perakende sektörünün en önemli oyuncularından biri olan alışveriş merkezlerinin (AVM) ülkemizdeki ve dünyadaki tanımlarına, geçmişten günümüze gelişim süreçlerine ve onları rekabette öne çıkaran niteliklerine yer verildikten sonra, esnaf ve sanatkarların bu durum karşısında alabilecekleri aksiyonlara ilişkin önerilere yer verilmiştir.

Sürdürülebilir Tüketim Perspektifinden Avrupa Yeşil Mutabakatına Yönelik Bir Okuma

Ekonomik büyümenin artık sadece finansal verilerle ölçülmediği göz ardı edilemez bir gerçektir. Bugün, başta Avrupa olmak üzere gelişmiş ülkelerin neredeyse tamamında daha adil, kapsayıcı ve sürdürülebilir stratejilerin; bir diğer deyişle karbon ayak izi daha az olan yatırımların önem kazandığı görülmektedir. Bu anlamda iklim krizine karşı daha yaşanabilir bir dünya inşa etmek, sistemi insancıl bir şekilde dönüştürme amacıyla ortaya konmuş ve üzerinde uzlaşı sağlanmış yol haritalarından biri de Avrupa Yeşil Mutabakatı (European Green Deal)’dır. Bu çalışmada sürdürülebilir tüketim ve döngüsel ekonomi perspektifinden Avrupa Yeşil Mutabakatına dair bir okuma yapılacak, Mutabakat’ın Türkiye – Avrupa Birliği ilişkilerine etkileri ve Ticaret Bakanlığı’nın öncülüğünde hazırlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı tartışılacaktır.