ÖZET

Risk bilgilerinin değişimi ve günümüz ticaret anlayışının yön değiştirmesiyle güncellenen risk parametrelerinin bir ihtiyacı olarak ortaya çıkan Gümrük Risk Yönetim Sistemi aynı zamanda e-ticaretin küresel ticaret üzerinde hacminin artması ve ticaret iş modellerinde meydana getirdiği değişiklikler nedeniyle, gümrükler tarafından denetlenen sevkiyatların hacmi de günden güne katlanarak artmaktadır.

Risk analiz merkezleri arasında bilgilerin hızlı ve kullanımı kolay şekilde doğrudan paylaşılması için güvenlik riskleri, sağlık, çevre, ürün güvenliği ile ilgili güvenlik riskleri, fikri mülkiyet hakları ve nakit kontrolleri dahil finansal ve ticari riskler gibi çok çeşitli olası risklerin kontrolü noktasında ortaya çıkan Gümrük Risk Yönetim Sisteminin gelişmesiyle birlikte ilk defa 15 Mart 2021 tarihinde uygulamaya konulan İthalat Kontrol Sistemi 2 (ICS-2)’nin önemini daha da artırmaktadır.

ICS-2 ile birlikte Gümrük risk analizi ve kontrollerinin, özellikle güvenlik ve güvenlik riskleri, hava kargolarında olabilecek tehlikeli patlayıcılar, narkotikler, tehlikeli sahte ilaçlar, tehlikeli oyuncaklar veya elektronikler, silahlar ve her türlü organize kaçakçılığın önlenmesi gibi birçok konuyu kapsadığı görülmektedir.

Bu çerçevede, Makalemizde ICS-2 sistemini daha iyi anlayabilmek adına, öncelikle Gümrük Risk Yönetim Sistemi (CRMS)’ye değinilerek, ICS-2 olarak belirtilen kavramın ne olduğunu, sonrasında işleyişini ve Ülkemiz açısından durumu incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Gümrük Risk Yönetimi, CRMS, İthalat Kontrol Sistemi, ICS,

GİRİŞ

Avrupa Birliği (AB) gümrük bölgesindeki gümrük kuralları ve prosedürleri için yasal çerçevenin belirlendiği Birlik Gümrük Kanunu’nun (Union Customs Code-UCC) 46’ncı maddesi uyarınca düzenlenen Gümrük Risk Yönetimi Sistemi (CRMS), Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında yer alan risk yönetimi ve kontrol uygulamalarını geliştirmek ve bölgedeki tüm ülkelerde uygulamada yeknesaklığı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur ve bu kapsamda gümrük risk yönetimini güçlendirmek için daha iyi koruma sağlaması, tedarik zincirlerinin ve nakliyenin güvenliği açısından AB iç pazarın güvenliği, dış sınırları boyunca yasal ticaretin serbest akışını kolaylaştırmayı amaçlarken AB dış sınırları boyunca yasal ticaretin serbest akışını kolaylaştırmayı hedeflemiştir.

AB’de 2011 yılından itibaren uygulamaya konulan, risk analizi yöntemleri kapsamında, eşyanın AB üyesi herhangi bir ülke giriş gümrük idaresine varmasından önce hızlı bir şekilde risk analizini tamamlamak ve risk oluştuğu durumda en uygun yer ve zamanda müdahale edilebilmesi için İthalat Kontrol Sistemi (Import Control System) oluşturulmuştur. Sonrasında geliştirilen bu sistem, 15 Mart 2021 tarihi itibariyle Import Control System 2(ICS2) olarak güncellenmiştir.

Makalemizde bu çerçevede, ICS2 sistemini daha iyi anlayabilmek adına, öncelikle Gümrük Risk Yönetimi Sistemi (CRMS) ve sonrasında İthalat Kontrol Sistemi-2( ICS2) olarak belirtilen kavramın ne olduğu ve işleyişine değinilecektir.

GÜMRÜK RİSK YÖNETİMİ SİSTEMİ (CRMS)

Risk bilgilerinin değişimi ve günümüz ticaret anlayışının yön değiştirmesiyle güncellenen risk parametrelerinin bir ihtiyacı olarak ortaya çıkan Gümrük Risk Yönetim Sistemi (CRMS) 2005 yılında kurulmuş olup, üye devletlerdeki risk analiz merkezleri arasında bilgilerin hızlı ve kullanımı kolay şekilde doğrudan paylaşılması için güvenlik riskleri, sağlık, çevre, ürün güvenliği ile ilgili güvenlik riskleri, fikri mülkiyet hakları ve nakit kontrolleri dahil finansal ve ticari riskler gibi çok çeşitli olası riskleri kapsar.

CRFS kuruluşunda birtakım aşamalar öngörülerek planlanmıştır. Bu aşamaları;

• Ortak risk kriterleri ve standartları,
•  Öncelikli kontrol alanları ve risk bilgilerinin değişimi olarak sıralamak mümkündür.

1 Ocak 2022’de CRMS üye devletlerin bir araya gelerek ortak bir uzlaşı sağlayarak CRMS-2 olarak bilinen son teknoloji ürünü bir sistemi sağlamak için kapsamlı bir şekilde yeniden şekillendirildi. Son sistem ile birlikte gümrük idareleri arasında riskle ilgili bilgilerin hızlı ve kolay, gerçek zamanlı alışverişine, AB’deki gümrük idareleri arasındaki iletişimi hızlandıracak araçlara ve risk ve kontrolle ilgili bilgilerden oluşan benzersiz bir merkezi veri tabanına sahip olması amaçlanmış ve uzun vadede sınırın bir noktasında tespit edilen risklerin diğer herhangi bir noktada ele alınmasını sağlamak için sisteme uyarıların eklenmesiyle herhangi bir gümrük idaresinde riske dayalı uyarının anında gönderilebilir ve gösterilebilir olması sağlanmıştır.

CRMS-2 bu haliyle AB’nin 27 Üye Devletinin yanı sıra Norveç ve İsviçre’deki gümrük topluluklarını birbirine bağlarken, sistem içersin de tüm uluslararası limanlar, havaalanları, büyük kara sınır kontrol merkezleri ve tüm ulusal risk analiz merkezlerini de kapsamaktadır. Bu haliyle gümrük ofisleri ve risk uzmanları dahil AB dış sınırının tamamını kapsayan kontrol zinciri CRMS-2 ile birbirine bağlanmıştır.

Gümrük Risk Yönetimi Sisteminin Ortak Risk Kriterleri ve Standartları

CRMS’ye üye devletlerin risk analiz sistemlerinde uygulanacak bir dizi kriterler benimsemiştir. Bu kriterler, Birlik Gümrük Kanunu’nun (Union Customs Code-UCC) Madde 50(1)’ in yetkilendirilmesine dayanan bir uygulama ile kanununda belirtilmiştir.

Öncelikli olarak AB’nin ve vatandaşlarının güvenliği ve emniyeti üzerinde ciddi etkileri olabilecek yüksek riskli gönderileri/malları belirlemeyi ve ortak risk analizine dayalı olarak dış sınır boyunca eşdeğer koruma sağlamayı amaçlamaktadır.

CRMS’de yer alan bilgiler gizlilik esasına dayalı olarak hassastır ve yalnızca gümrük kullanımı içindir. Halkın erişimine açık değildir. Genellikle CRMS kullanıcıları, gümrük idarelerinden risk ve kontrol uzmanları ile gümrük risk yönetimi ve risk bilgileri ile ilgili konularda Avrupa Komisyonu’ndan uzmanlardır.

CRMS’de öncelikli Kontrol Alanları belirlenmiştir. Birliğin gümrük kontrolü için öncelikli olarak ele alınacak belirli alanları belirlemesine olanak tanıyan temel mekanizma içersin de belirlenen alanlar, ortak risk değerlendirme kriterleri ve gerçek zamanlı risk bilgisi alışverişi esas alınarak koordineli bir şekilde yürütülürken, güçlendirilmiş gümrük kontrollerine de tabi tutulmaktadır.

Öncelikli alanlar herhangi bir gümrük prosedürü, mal türü, trafik rotası, ulaşım şekli veya ekonomik operatörlerle ilgili olabilir. Seçilen alanlar, başlangıç ​​ve bitiş tarihi ile önceden belirlenmiş sınırlı bir süre boyunca artan düzeyde risk analizine ve gümrük kontrollerine tabi tutulurken, gerçekleştirilecek kontrolün bir Üye Devlet veya belirli bir liman veya sınır noktası içindeki ticaret akışları üzerindeki etkisi açısından orantısız veya aşırı derecede yıkıcı olmamasını sağlamak amacıyla Üye Devletler için yerleşik değerlendirme prosedürlerine ve esnekliğe sahip olmasına da dikkat edilmektedir.

Gümrük Risk Yönetimi Sisteminin geliştirilmesi ile birlikte İthalat Kontrol Sistemi (Import Control System) sistemin tamamlayıcı bir parçası olarak oluşturulmuştur.

İTHALAT KONTROL SİSTEMİ (ICS-2)

İthalat Kontrol Sistemiİngilizcesi Import Control System (ICS) varış öncesi güvenlik ve emniyet programıdır. Bir yandan Avrupa Birliği sınırları dışındaki ticaretin akışını daha kolay hale getirirken diğer yandan etkin risk analizi ile gümrük kontrollerinde etkinliği artırması amaçlanmaktadır. Bu anlamda aslında Avrupa Birliği iç pazarı ve AB tüketicilerinin korunması açısından ilk kontrol ve savunma hattını temsil etmektedir.

Bu çerçevede gümrük risk analizi ve kontrollerinin, özellikle güvenlik ve güvenlik riskleri, hava kargolarında olabilecek tehlikeli patlayıcılar, narkotikler, tehlikeli sahte ilaçlar, tehlikeli oyuncaklar veya elektronikler, silahlar ve her türlü organize kaçakçılığın önlenmesi gibi birçok konuyu kapsadığı görülmektedir. Aynı zamanda e-ticaretin küresel ticarette hacminin artması ve ticaret iş modellerinde meydana getirdiği değişiklikler nedeniyle, gümrükler tarafından denetlenen sevkiyatların hacmi de günden güne katlanarak artmasına neden olurken ilk defa 15 Mart 2021 tarihinde uygulamaya konulan Import Control System 2’nin önemini daha da artırmaktadır.

Avrupa Birliği bu yeni gelişmiş kargo bilgi sistemi ICS2 ile AB iç pazarını ve vatandaşlarını korumayı amaçlayan yeni bir gümrük emniyeti ve güvenlik düzenleme sistemini yürürlüğe koymuştur. Bu sistem ile varışlarından önce Avrupa Birliği’ne giren tüm mallar hakkında daha detaylı ve etkin bilgi toplanacak ve tüm ekonomik operatörler de giriş özet beyan aracılığıyla bu güvenlik ve emniyet verilerini ICS2’ye beyan edeceklerdir. Bu sayede, gelişmiş kargo bilgileri ve risk analizi, tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayacak ve gümrük yetkililerinin tedarik zincirindeki en uygun noktada müdahale etmesine yardımcı olacaktır.

Günümüzde uluslararası ticari yolların gelişmesi ile birlikte özellikle AB’nin içinde bulunduğu pazarın güvenliğini sağlamayı birinci öncelik haline getirmesi ticaret vizyonu çerçevesinde büyük ölçekli bir ileri kargo bilgi sistemi olan İthalat Kontrol Sistemi 2 (ICS2) ile desteklenen yeni bir gümrük varış öncesi güvenlik ve güvenlik programını uygulamaya geçirmesine neden olmuştur.

Uygulamaya konan program Gümrük Risk Yönetimi Sisteminin (CRMS) kapsamında gümrük risk yönetimini güçlendirmek için AB’ne entegre bir yaklaşımı oluşturmaya yönelik katkı sağlamaya çalışırken aynı zamanda AB dış sınırları boyunca meşru ticaretin serbest akışını kolaylaştırmayı ve AB iç pazarının ve AB tüketicilerinin korunması açısından hukuk, risk kontrolleri ve ticari operasyonel perspektifler açısından risk analizleri sürecini yeniden şekillendirmeyi amaçlamaktadır.

Uygulama sayesinde AB’ye giren tüm malların AB’ye varışlarından önce Ekonomik Operatörler (EO’lar) ile Giriş Özet Beyanı (ENS) aracılığıyla emniyet ve güvenlik verilerini ICS-2’ye beyan etmeleri sağlanırken program sayesinde verimli ve etkili olarak gümrük güvenliği ve emniyet yeteneklerini ülkelerin dış sınırlarında yer alan gümrük kapıları, limanlar ve havalimanlarında yürütülen gümrük işlemleri, insan sağlığı, vatandaşlar ve iç pazar emniyet ve güvenlik tehditlerine karşı korumada önemli bir rol oynamaktadır.

Başka bir anlatımla bu yeni gümrük emniyeti ve güvenliği varış öncesi programı ve düzenleyici rejimin ICS2, varışlarından önce AB’ye giren veya AB’den transit geçen tüm mallar hakkında Ekonomik Operatörlerden (EO) emniyet ve güvenlik verilerini toplarken EO’ların ise verileri ICS2’ye Giriş Özet Beyannamesi (ENS) biçiminde sunma konusunda yasal bir yükümlülüğü olması zorunluluğunu sağlarken ICS2, gümrük ithalat beyannamelerinin serbest dolaşıma girmek üzere işlenmesinde kullanılmamasına ve bu beyannamelerin direk ulusal ithalat sistemlerine sunulmasına zemin hazırlar.

Bu noktada gelişmiş kargo, sevkiyat, eşya bilgileri ve risk analizi, tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayarak ön alıcı bir rol üstlenecek ve gümrüklerin tedarik zincirine en uygun yer ve zamanda müdahale etmesine imkân sağlarken “önceden değerlendir, gerektiğinde kontrol et” stratejik ilkelerini izleyen katmanlı bir gümrük güvenliği ve emniyet riski yönetimini desteklemeyi amaçlar.

ICS-2 Sürümleri

UCC – Birlik Gümrük Koduna uygun olarak çalışma programı ( Komisyon Uygulama Kararı (AB) 2019/2151 – UCC Çalışma Programı), İthalat Kontrol Sistemi 2 (ICS2) üç sürümde kullanılması planlanmıştır.

Her sürüm, farklı Ekonomik Operatörleri (EO’lar) ve ulaştırma modellerini etkiler. EO’lar sağladıkları hizmetlerin türüne bağlı olarak mallarını ICS2’ye bildirmeye başladıktan sonra ICS-2’nin belli zaman dilimleri öngörülerek üç yayınlanma tarihiyle (15 Mart 2021, 1 Mart 2023 ve 1 Mart 2024) bağlantılı olarak toplamda 3 sürümde tamamıyla yürürlüğe girecektir.

Sürüm-1: AB içindeki ve dışındaki posta operatörleri ile ekspres taşıyıcılar için

gümrük bölgesine hava yoluyla taşınan tüm ekspres ve posta gönderileri (AB üzerinden transit geçen posta gönderileri,  15 Mart 2021 tarihi itibarıyla ICS2 uygulanmaya başlanmıştır.

Sürüm-2 : Hava kargo taşıyıcıları, Forwarder ve lojistik şirketleri için 1 Mart 2023 tarihi itibarıyla ICS2 uygulanmaya başlanmıştır.Ekspres taşıyıcılar ve Avrupa merkezli Belirlenmiş posta operatörleri, ICS2’ye veri sağlar Üçüncü ülke posta operatörleri, Avrupa merkezli belirlenmiş posta operatörlerine veri sağlar Posta, ekspres ve genel kargo gönderilerinde hava yoluyla taşınan tüm ürünler Ekspres taşıyıcılar, bölge dışı döviz büroları dahil posta operatörleri, hava taşıyıcıları, nakliye komisyoncuları, yer hizmetleri acenteleri vb. veri akışı içerisinde yer almıştır.

Sürüm-3: AB’de yerleşik nihai alıcılar (deniz yoluyla alınan eşyalar için), deniz, demiryolu ve karayolu taşımacıları için 1 Mart 2024 tarihi itibarıyla ICS2 uygulamaya konulacaktır. Aynı zamanda NCTS ve diğer sistemlerle bağlantı ICS2 (Sürüm 3) ve NCTS (Aşama 6) arasındaki arayüz 1 Mart 2024’ten itibaren uygulanacaktır. Ulusal Gümrük İdareleri, EO’lara, bir ENS’nin sunulması için belirlenen belirli zaman sınırları içinde, eksiksiz bir ENS veri öğeleri kümesi içeren, demiryolu ve karayolu taşımacılığı modu için birleşik NCTS beyannameleri dosyalama seçeneği de ilerleyen zamanlarda sunulabilir.

TÜRKİYE’NİN ICS-2 KARŞISINDAKİ DURUMU

Halihazırda havayolundaki tüm taşımacılar için 1 Mart 2023 tarihi itibariyle ICS2 2. sürüm yürürlüğe girmiş ve uygulamaya konulmuştur. Yine konu ile ilgili olarak Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Ticaret ve Ekonomi Bölümünden alınan bir yazıya atfen Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin yazısında, varış öncesi önbilgi sistemi olan ve güvenlik ve emniyet esasına dayanarak AB Gümrük Bölgesi’ni korumayı hedefleyen İthalat Kontrol Sistemi’nin (ICS2) ikinci sürümünün 1 Mart 2023 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandığı bildirilmekte olup, uygulamanın posta operatörleri, ekspres kargo taşımacılığı, navlun sevkiyatı, lojistik hizmet sağlayıcıları ve havayolu taşımacılığı sektörlerini etkileyeceği belirtilmektedir.

Bilindiği gibi Türkiye, Gümrük Birliği’ne üye olmasına rağmen Avrupa Birliği’ne dâhil değildir. Ancak Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden olmamasına rağmen Norveç ve İsviçre ile AB arasında ikili anlaşmalar yapılmış ve her iki ülke de kendi mevzuatlarını güvenlik, sağlık ve güvenlik (yasaklamalar ve kısıtlamalar) alanında AB iç pazarının yürürlükteki mevzuatıyla ve ICS2 sistemiyle uyumlu hale getirmiştir. Hâlihazırda Türkiye’de yürürlükte olan mevzuatta durum böyle değildir.

Her ne kadar Türkiye’ye yapılan ithalatlar ve AB dışındaki ülkelere Türkiye’den yapılacak ihracatlar da ICS2 uygulanmasa da hâlihazırda AB üyesi ülkelere ihracat yapan firmaların ve taşıyıcıların sistemlerini, bilgisayar altyapılarını ICS2’ye uyumlu hale getirmesi gereklidir. Zira belirtildiği üzere ICS2’nin gereklilikleri sağlanmadığı takdirde eşyanın AB’de gümrük işlemleri tamamlanamayacak ya da cezai müeyyidelerle karşı karşıya kalınabilecektir. Ayrıca ilerleyen süreçlerde Avrupa Birliği ile yapılacak anlaşmalar ya da protokollerle Türkiye’de de bu sistemin uygulanmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Bu sebeple bu sistemin kullanılmasına muhatap olabilecek tüm tarafların gerektiği durumda altyapılarının hazır olması gereklidir. Türkiye’de ICS2 tüm işlemlerde uygulanmasa bile, altyapıların bu sisteme uygun bir şekilde hazırlanması, risk analizi ve kontrolü ile güvenlik tedbirlerinin de daha verimli ve sağlıklı şekilde yürütülmesine katkı sağlayacağı kaçınılmazdır.

Ayrıca belirmek gerekir ki, 1 Mart 2024 tarihi itibarıyla ICS2 karayolu ve demiryolu taşımacılığında da uygulamaya konulacağı için, Türkiye’de NCTS sistemi ile de entegre hâle getirilmesi beklenmektedir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Gümrük Risk Yönetim Sistemi (CRMS) AB’nin dış sınırındaki ve sınırları içindeki en yüksek risklere yönelik AB çapında gümrük müdahalesini kolaylaştırdığı için Birlik risk yönetimi çerçevesinin geliştirilmesinde kilit bir unsurdur. Avrupa Birliği gümrük bölgesindeki kuralların belirlendiği Birlik Gümrük Kanunu uyarınca düzenlenmiş Ortak Gümrük Risk Yönetim Sistemi, ortak risk kriterleri ve standartları, öncelikli kontrol alanları ve risk bilgilerinin değişimi sacayakları üzerine bina edilmiştir. Bunun sonucu olarak, AB dış sınır güvenliğini, AB vatandaşlarını ve insan sağlığını, AB iç pazarını her türlü tehlike ve risklerden korumak amacıyla geliştirilen bilgisayar sistemi olan Import Control System 2 risk analizleri ile tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayarak ön alıcı bir rol üstenmesini sağlarken bunun yanı sıra eşyanın ihraç ülkesinden AB’ye varışına kadar olan tedarik zincirinde en uygun yer ve zamanda müdahale edilebilmesini de sağlayacaktır.

İthalat Kontrol Sistemi (ICS) içerisinde önceden belirlenen sürümlerle, farklı taşıma şekillerine göre uygulamaya konulmaya başlanan bu sistem ile birlikte AB ülkeleri ile ticaretine devam eden tüm tarafların gerekli altyapılarını kurarak ve hazırlıklarını tamamlayarak uyum sağlamaları oldukça önemli olması  ilerleyen süreçlerde, gereklilikleri yerine getirmeyen taşımacılar, firmalar AB ülkelerine ihraç ettikleri eşyaların gümrük işlemlerini tamamlayamama ya da birtakım cezai müeyyidelerle karşı karşıya kalmasına neden olacaktır. Türkiye’nin de AB ülkeleri ile yoğun ticaretini sürdürmesi sebebiyle AB gümrük idarelerinde çeşitli sorunlar yaşamamaları için bu sistem içersinde gerekli düzenlemeleri yapması ve bu kapsamda özellikle taşıyıcıların ve lojistik şirketlerinin yeni sistem aracılığıyla uygulanan gerekliliklere sistemlerini en kısa sürede uyumlu hale getirmeleri önem arz etmektedir.

Bakanlığımız web sitesinde yayınlanan duyuru metnine göre; İthalat Kontrol Sistemi 2 (IMPORT CONTROL SYSTEM, ICS2), 2023 yılı sonunda ‘’2023/2879 sayılı (yeni) bir Çalışma Programı’’ ile güncellenmiş olup, Deniz yolu, karayolu ve demiryolu taşımacılıklarını kapsayan Sürüm 3’ün operasyonel süreci öncelikle deniz yolu taşımacılığına konu sevkiyatlar için 3 Haziran 2024 tarihi itibarıyla AB gümrüklerinde başlayacaktır. Karayolu ve demiryolu taşımacılığı için ise sisteme geçişin 1 Nisan 2025 tarihinde başlaması planlanmaktadır.

KAYNAKÇA

https://taxation-customs.ec.europa.eu/customs-4/customs-security/import-control-system-2-ics2-0_en 20.02.2024 tarihinde erişildi

https://lebibyalkin.com.tr/makale/avrupa-birliginde-yeni-risk-kontrol-yonetim-modeli-olarak-import-control-system-2- 15.01.2024 tarihinde erişildi.

https://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://files.igmd.org.tr/doc/13102022-092238_turkcepdf.pdf 01.02.2024 tarihinde erişildi

https://taxation-customs.ec.europa.eu/customs-4/customs-risk-management/customs-risk-management-framework-crmf_en#the-exchange-of-risk-information 11.02.2024 tarihinde erişildi.

https://commission.europa.eu/index_en 07.02.2024 tarihinde erişildi

https://circabc.europa.eu/ui/group/528298e7-ca03-47a5-8a59-4cd4f7f5f12d 04.01.2024 tarihinde erişildi.

2015/1998 Komisyon Uygulama Tüzüğü Ek – 6.8.7 maddesinde PLACI uygulaması için AB AVSEC yetkililerine karşı kuruluşların yükümlülükleri: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R0255&from=EN 15.02.2024 tarihinde erişildi

Komisyon Uygulama Yönetmeliği (AB) 2015/2447 – PLACI Hava Kargo Güvenliği yönlendirmeleri ile ilgili AB gümrük makamlarına karşı EO yükümlülükleri RfI, RfS, DNL (Madde 186): https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:L:2021:063:TOC 18.02.2024 tarihinde erişildi.

Komisyon Uygulama Kararı (AB) 2019/2151 – UCC Çalışma Programı https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1583245779608&uri=CELEX:32019D2151 12.01.2024 tarihinde erişildi.

https://taxation-customs.ec.europa.eu/customs-4/customs-security/import-control-system-2-ics2-0/faq_en 06.02.2024 tarihinde erişildi.

https://ticaret.gov.tr/duyurular/avrupa-birliginin-ab-ithalat-kontrol-sistemine-duyuru-metni-ve-sik-sorulan-sorular-sss-belgesi 18.05.2024 tarihinde erişildi.