ÖZET

Kooperatiflerde yönetim ve denetim kurulu üyelerinin bilgilerini artırmak ve görevlerini daha bilinçli ve profesyonel olarak yerine getirmelerini sağlamak amacıyla, 26 Ekim 2021 tarihinde yürürlüğe giren 7339 sayılı Kanunla, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda bazı düzenlemeler yapılmış ve bu kapsamda çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şartı getirilmiştir. Ticaret Bakanlığınca yetkilendirilmiş eğitim sağlayıcılarca verilmesi öngörülen kooperatifçilik eğitiminin süresi ve konuları ile eğitim sonucunda yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar, adı geçen Bakanlıkça çıkarılan Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Anılan Yönetmelikte, 7 Şubat 2023 tarihinde önemli değişiklikler yapılmıştır. İşte bu çalışmada, son düzenlemeler ışığında kooperatifçilik eğitimleri detaylı olarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Kooperatif, yönetim kurulu, denetçi, kooperatifçilik eğitimi, eğitim sağlayıcı, eğitici.

COOPERATIVE TRAININGS IN LIGHT OF THE LATEST REGULATIONS

SUMMARY

With Law No. 7339, which entered into force on 26 October 2021, certain amendments were made to the Cooperatives Law No. 1163 in order to increase the knowledge of the members of the board of directors and supervisory boards of cooperatives and to ensure that they perform their duties more consciously and professionally. Within this scope, the members and substitutes of the board of directors and supervisory boards of cooperatives, which are determined according to criteria such as the subject of work, number of members, and turnover, are required to complete the cooperatives’ training program within nine months at the latest following their election. The procedures and principles regarding the duration and subjects of the co-operatives training to be provided by training providers authorized by the Ministry of Trade, as well as the methods and principles regarding the actions to be taken as a result of the training, are set out in the Regulation on Cooperatives Training issued by the said Ministry. Significant amendments were made to the said Regulation on 7 February 2023. This study examines cooperative training in detail in light of the latest regulations.

Keywords: Cooperative, board of directors, auditor, cooperative training, training provider, trainer.

1. GİRİŞ

Kooperatifler, ekonomik ve kültürel ihtiyaçların karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve kefalet yoluyla giderilmesini sağlamak ve ortaklarının çıkarlarını korumak amacıyla kurulan işletmelerdir. Günümüzde kooperatifler, hem ortaklarına hem de hizmet verdiği topluma önemli faydalar sağlamaktadır. Kooperatifler tüm dünyada kamu ve özel sektörün yanında üçüncü bir sektör olarak kabul edilmekte ve özel sektörle birlikte ekonomik ve sosyal kalkınmanın lokomotifleri olarak görülmektedir. Dünya genelinde rekabet ile kamu yararı arasındaki dengenin kurulması noktasında da kooperatifler bu dengenin kalıcı olabilmesini sağlayan temel araçlardan biri sayılmaktadır.[1] Bu doğrultuda, kooperatiflere dair temel düzenlemeler 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda[2] (KoopK) yapılmıştır.

Anılan Kanuna göre bu işletmelerin organları; genel kurul, yönetim kurulu ve denetim kuruludur. Söz konusu organlardan genel kurul karar ve irade organı, yönetim kurulu icra organı, denetim kurulu ise iç denetim organıdır.

KoopK, diğer ilgili mevzuat ve anasözleşmeye göre kooperatifin iş, işlem ve faaliyetlerini yürüten ve kooperatifi temsil eden yönetim kurulu, genel kurul tarafından en çok dört, en az bir yıl için seçilir ve ayrıca en az üç üyeden meydana gelir. Yönetim kurulunda görev yapan asil ve yedeklerin tamamının kooperatif ortağı ve Türk vatandaşı olması zorunludur. Denetim kurulu üyeleri (denetçiler) ise genel kurul adına kooperatifin tüm hesap ve işlemlerini incelemekle vazifelidir. Genel kurulca iç denetim organı olarak görev ifa etmek üzere ortaklar arasından veya dışarıdan en çok dört yıl için en az bir denetçi seçilir.

KoopK’da 2021 yılında 7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun[3] ile önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişikliklerden birisi de, çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre tespit edilen kooperatiflerin yönetim kurulu ve denetim kurulu üyeleri ile bunların yedekleri için kooperatifçilik eğitim programını tamamlama zorunluluğunun getirilmesidir.

İşte bu çalışmada, son düzenlemeler ışığında kooperatif yönetim ve denetim kurulu üyeleri için öngörülen kooperatifçilik eğitimleri tüm yönleriyle ele alınmış ve değerlendirilmiştir.

2. GENEL OLARAK

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı[4] (2012-2016), Yüksek Planlama Kurulunun 31.07.2012 tarihli ve 2012/14 sayılı kararı ile kabul edilmiş ve bu Planda kooperatif denetim kurulu üyeleri tarafından yapılan denetimlerin daha etkin hale getirilmesi ve yönetim kurulu üyelerinin yönetim becerilerinin arttırılması amacıyla, bunların düzenlenecek olan eğitim programını tamamlama ve sertifika alma zorunluluğu getirilmesi öngörülmüştür.

Bu öngörü doğrultusunda ve Eylem Planının kabul edilmesinden yaklaşık on yıl sonra kooperatiflerin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi, idarecilerin ve denetçilerin daha profesyonel bir şekilde görevlerini ifa edebilmesi, karar alma süreçlerinin daha bilinçli hale getirilmesi ve kooperatifçilik konusunda bilgilerinin artırılması amacıyla 7339 sayılı Kanunla, Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek olan kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerinin, bu görevlere seçildikten sonra eğitim alma zorunluluğu getirilmiştir.

Bu bağlamda, yönetim kurulu üyelerine ilişkin olarak 7339 sayılı Kanunla KoopK’nın 55. maddesine “Çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin yönetim kurulu üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır. Eğitim programına ilişkin usul ve esaslar ile buna tabi olacak kooperatifler ilgili bakanlıkların görüşü alınarak Ticaret Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” şeklinde üçüncü fıkra eklenmiştir. Denetim kurulu üyeleri için de benzer bir düzenlemeye, KoopK’nın 65. maddesinin üçüncü fıkrasında[5] yer verilmiştir.

Söz konusu hükümler (KoopK’nın 55/3.  ve 65/3. maddeleri), 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanununun[6] 20/1. maddesi ile 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanunun[7] 8/2. maddesi uyarınca bu Kanunlara tabi kooperatifler hakkında da tatbik olunur.

Zikredilen hükümlerde öngörülen yetki doğrultusunda, çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatif ve üst kuruluşlarında yönetim ve denetim kurulu asıl veya yedek üyeleri için Ticaret Bakanlığı veya bu Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlarca verilecek kooperatifçilik eğitim programının süresi, konuları, eğitim sonucunda yapılacak işlemlere ilişkin usul ve esaslar, adı geçen Bakanlıkça yürürlüğe konulan Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği[8] (Yönetmelik) ile tanzim edilmiştir.

Bu sefer, Ticaret Bakanlığı, anılan Yönetmelikte, 7 Şubat 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle[9] bazı değişiklikler yapmıştır.

Bahsi geçen son değişiklik de dikkate alınarak kooperatifçilik eğitimleri aşağıda irdelenmiştir.

3. KOOPERATİFÇİLİK EĞİTİMLERİ

3.1. Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri Eğitim Şartına Tabi Olan Kooperatifler

Yönetmeliğin 5.  maddesinde aşağıdaki şartlardan birinin kapsamına giren faal kooperatiflerin[10] ve üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurulu üyeleri eğitim şartına tabidir:

– Ortak sayısına ve net satış hasılat tutarına bakılmaksızın tüm esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet, tarım satış, tarım kredi ve pancar ekicileri kooperatifleri,

– İnşaat ruhsatı alınmış ve ortak sayısı 50 veya daha fazla olan yapı, turizm geliştirme ve gayrimenkul işletme konularında faaliyet gösteren kooperatifler,

– Ortak sayısı 50 veya daha fazla olan taşıma konularında faaliyet gösteren kooperatifler,

– Faaliyet konusuna bakılmaksızın 20 milyon Türk lirası ve üstü net satış hasılatı olan kooperatifler,

– Faaliyet konusuna bakılmaksızın 1.000 ve daha fazla ortağı bulunan kooperatifler.

Eğitim şartına tabi olan kooperatiflerin tespitinde göz önünde bulundurulan ve yukarıda yer verilen ortak sayısı ve ciro kriterlerinin tespitinde yönetim ve denetim kurulu üyeleri için seçimin yapıldığı genel kurulun toplantı tarihi esas alınır.

3.2. Kooperatifçilik Eğitimi Alması Gereken Yönetim ve Denetim Kurulu Üyeleri

Yönetmeliğin 5. maddesinde öngörülen ve bir önceki bölümde belirtilen kriterler kapsamında yer alan kooperatifler ile bunların üst kuruluşlarının yönetim ve denetim kurulu asil ve yedek üyeleri, seçimin yapıldığı genel kurul tarihinden itibaren 9 ay içinde kooperatifçilik eğitimini almaları zorunludur (Yönetmelik md. 6). Başka bir anlatımla, yönetim ve denetim kurullarının yedek üyeler de dâhil olmak üzere tüm üyeleri kooperatifçilik eğitimine tabidir. Söz konusu şart, yönetim kurulu üyeliğine seçilen tüzel kişi üyelerin kooperatife bildirdiği gerçek kişi temsilcileri hakkında da tatbik olunur. Bununla beraber, eğitim alan yönetim ve denetim kurulu üyelerinden, kooperatif üst kuruluşlarında ya da farklı amaçlı kooperatiflerde görev alanların yeni bir eğitim alması gerekli değildir.

Yeri gelmişken belirtelim ki, Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığında müfettiş veya bu Bakanlıkların bünyesinde faaliyet gösteren Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü ile Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünde şube müdürü, uzman, daire başkanı ve daha üst görevlerde en az 5 yıl çalışmış olanlar ile kooperatif üst kuruluşlarında denetimle görevli personel, temsile yetkili müdür ve daha üst görevlerde en az 8 yıl iş akdi ile çalışanlar kooperatifçilik eğitiminden muaftır.

Diğer taraftan, KoopK’ya ve Yönetmeliğe eklenen geçici maddelerde, yönetim ve denetim kurulu üyeleri için getirilen eğitim şartına ilişkin geçiş düzenlemesi yapılmıştır. Bu çerçevesinde, KoopK’nın 55. ve 65. maddelerinin üçüncü fıkralarının yürürlüğe girdiği tarihte görev süresi devam eden yönetim ve denetim kurulu üyelerinde, yapılacak ilk seçimlere kadar kooperatifçilik eğitim şartı aranmaz. Mezkûr hükümlerde yer alan 9 aylık süre 31.12.2022 tarihine kadar seçilen yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler için bu tarihten itibaren başlamıştır (KoopK geçici md. 7, Yönetmelik geçici md. 1).

Kooperatifçilik eğitimi alması zorunlu üyelerin süresi içinde eğitim alıp almadıklarının denetimi, tarımsal amaçlı kooperatifler ve üst kuruluşları için Tarım ve Orman İl Müdürlükleri, yapı kooperatifleri ve üst kuruluşları için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlükleri, diğer kooperatifler ve üst kuruluşları için ise Ticaret İl Müdürlükleri tarafından yapılır. Anılan denetimlerden sonra il müdürlüklerince eğitim şartını sağlamayan yönetim ve denetim kurulu üyelerine gerekli uyarılar yazılı olarak yapılır.

3.3. Eğitim Sağlayıcılarının Yetkilendirilmesi

Kooperatifçilik eğitimi alması gereken yönetim ve denetim kurulu üyeleri, verilecek eğitimin şekline göre istenilen bilgi ve belgeler ile birlikte eğitim sağlayıcıya başvuruda bulunur. Eğitim sağlayıcı ise Ticaret Bakanlığı ile yapılan protokol çerçevesinde eğitim vermeye yetkili üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kooperatif üst kuruluşları ile adı geçen Bakanlık olabilmektedir. Ticaret Bakanlığı tarafından yetkilendirilmeyen kurum ya da kuruluşlar kooperatifçilik eğitimi veremez. 27.12.2023 tarihi itibariyle Ticaret Bakanlığının kooperatifçilik eğitimi için yetkilendirmiş olduğu eğitim sağlayıcı sayısı 53’tür.[11]

Kooperatifçilik eğitimi vermek isteyen ve dolayısıyla eğitim sağlayıcı olmak isteyen kurum ve kuruluşlar Ticaret Bakanlığına yazılı olarak başvurur. Başvurucu, eğitim programını, eğitim içeriğini, eğitim süresini, eğitim verecek uzman ve akademisyenlerin yeterliklerini kanıtlayacak özgeçmişleri, yüz yüze eğitim için kullanılacak fiziki ortamları, çevrimiçi eğitim için kullanılacak dijital programları, internet alt yapısına ilişkin bilgileri ve eğitim ücret tarifesini gösterir raporu başvurusuyla birlikte adı geçen Bakanlığa sunar. İlgili başvuru, talebin Ticaret Bakanlığına ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde değerlendirilerek sonuçlandırılır. Yapılan değerlendirme neticesinde uygun görülen başvurular kabul edilerek Bakanlık ve eğitim sağlayıcı arasında bir protokol akdedilir ve bu protokolle başvuruda bulunan eğitim sağlayıcıya kooperatifçilik eğitimi verebilmesi için azami 4 yıl süre ile yetki verilir.

3.4. Eğitici Olabilecekler

Yönetmeliğin 16. maddesi uyarınca uzmanlık alanının eğitim konularına uygun olması kaydıyla temel ve destekleyici konulardan oluşan kooperatifçilik eğitimini verecek olan eğiticilerin aşağıda belirtilen niteliklerden en az birine sahip olması gerekmektedir:

– Üniversitelerin hukuk, siyasal ve iktisadi ve idari bilimler fakültelerinde doktora düzeyinde eğitimini tamamlamış olması,

– Kooperatifçilik konularında yüksek lisans veya doktora eğitimini tamamlamış olması,

– İlgili bakanlıkta (Tarım ve Orman Bakanlığı, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Ticaret Bakanlığında) müfettiş olarak veya ilgili genel müdürlükte (Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü ve Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünde) kontrolör, çalışma grup sorumlusu, şube müdürü, uzman, daire başkanı ve daha üst görevlerde en az 5 yıl çalışmış olmak,

– Kooperatif üst kuruluşlarında, denetimle görevli personel, temsile yetkili müdür ve daha üst görevlerde en az 8 yıl iş akdi ile çalışmış olmak.

– Kooperatifçilik konusunda en az 5 yıl mesleki tecrübesi olmak ve ders konularındaki yetkinliği Bakanlıkça uygun görülmektir.

3.5. Eğitim Ücreti

Kooperatifçilik eğitiminin ücreti eğitim alan kişiler tarafından ödenir. Buna mukabil, bu kişiler eğitim için ödedikleri ücreti genel kurul kararı alınması şartıyla kooperatiften alabilirler.[12] Eğitim ücretlerinin, başvuru sahiplerinden tahsil edilmesi, faturalandırılması ve diğer mali iş ve işlemlerin sorumluluğu eğitim sağlayıcıya aittir.

Ticaret Bakanlığı ile eğitim sağlayıcı arasında imzalanan protokolün yürürlükte olduğu sürece ücret tarifesi, geçerli olacağı yıldan bir önceki yılın Aralık ayına kadar Ticaret Bakanlığının bilgisine sunulur. Anılan Bakanlık, bu tarifenin; benzer eğitim kuruluşlarının ücret tarifeleri ile günün ekonomik ve sosyal koşullarını göz önünde bulundurarak, fahiş ya da aşırı düşük olduğunu değerlendirdiğinde eğitim sağlayıcıdan açıklama ve revizyon isteyebilir. Bu arada, kooperatifçilik eğitiminin, Ticaret Bakanlığı tarafından verilmesi halinde tahsil edilen eğitim ücret tutarları bütçeye gelir kaydedilir.

3.6. Eğitim Süresi ve Konuları

Kooperatifçilik eğitiminin süresi Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmekle beraber, kooperatifçilik eğitiminin, 30 ders saati temel konular ve 10 ders saati destekleyici konulardan olmak üzere en az 40 ders saatinden oluşması, her bir ders saatinin 50 dakika olması[13] ve eğitim süresinin en az 4/5’inin (32 ders saatinin) tamamlanması gerekmektedir. Yönetmelik eki listeye göre eğitim konuları ve bu konuların alt başlıkları şunlardır:

A-  Temel Konular

– Kooperatifçilik Kavramı ve Önemi

– Kooperatiflerin Kuruluş ve Anasözleşme Değişiklik İşlemleri

– Kooperatiflerde Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi

– Ortakların Hakları ve Ödevleri

– Kooperatif Genel Kurulu

– Kooperatif Yönetim Kurulu-Denetim Kurulu

– Kooperatiflerin Üst Örgütlenmesi

– Kooperatiflerde Dağılma ve Tasfiye

– Kooperatiflerde Belge Düzeni ve Vergilendirme

– Kooperatiflerde Muhasebe

– Kooperatiflerde Kurumsal Yönetim

B. Destekleyici Konular

– Kooperatiflerde Girişimcilik

– Kooperatiflerde Pazarlama

– E-Ticaret

– İnsan Kaynakları Yönetimi ve Etik Kurallar

Hemen belirtelim ki, Yönetmelik hükümleri kapsamında eğitim sağlayıcılar tarafından verilecek eğitimlerde ülke genelinde yeknesaklığın sağlanması amacıyla Ticaret Bakanlığınca yukarıda sıralanan konulara ilişkin olarak “Kooperatifçilik Eğitim Kitabı” hazırlanmış ve bu kitap Bakanlığın internet sayfasında herkesin erişimine açılmıştır.[14] Eğitimlerde bu kitap kullanılır ve eğitim sağlayıcı bu yayın için katılımcılardan ücret talep edemez. Eğitim sağlayıcı, bu kitapçığa ek olarak kullanmak istediği eğitim kaynaklarını Ticaret Bakanlığının onayına sunmakla yükümlüdür.

Bu arada, kooperatifçilik eğitimi, yüz yüze (örgün) yapılabileceği gibi uzaktan (çevrimiçi) eğitim şeklinde de yapılabilir. Yüz yüze veya uzaktan eğitim dışında farklı bir eğitim şekli uygulanamaz ve belgelendirme yapılamaz. Sınıflar, yüz yüze eğitimlerde 50, uzaktan eğitimlerde de 250 kişiyi geçemez. Bahsi geçen eğitimler dışında katılımcıların başarılı sayılması için bir sınava girmesi ve bu sınavda başarılı olması gerekmemektedir.

Uzaktan eğitim yöntemi kullanılarak gerçekleştirilen kooperatifçilik eğitiminde kullanılacak sistemin;

– Farklı kaynak ve farklı sistemlerde çalıştırılabilir, değişik eğitim setleri ile yeniden kullanılabilir, yönetilebilir ve izlenebilir, kullanıcılar tarafından kolayca erişilebilir, sağlam ve kullanıcı talebini karşılayabilir nitelikte olması,

– Eğitim esnasında kullanıcıların katılımına imkân sağlayan etkileşimli ve eş zamanlı yapıda olması (derslerin video ders şeklinde yapılmaması),

– Katılımcıların sisteme giriş ve çıkışları, sistemde geçirdikleri süreler, kullanıcıların eğitimin ne kadarını tamamladığı ve benzeri verileri kayıt altına alabilir, izleyebilir ve raporlayabilir olması

gerekmektedir.

Son olarak eğitim sağlayıcı, gerçekleştirilen eğitimler ile ilgili bilgi, belge ve kayıtları 8 yıl süre ile saklamakla yükümlüdür. Bunun yanı sıra eğitim sağlayıcı; eğitim takvimini, programını ve sınıf düzenini belirlemek, eğitimler için uygun yer, araç ve gereçleri temin etmek, yaptıkları planla ilgili eğitim notlarını hazırlayıp programın başlamasından en az 15 gün önce Ticaret Bakanlığına vermek, programda belirtilen konuları işlemek ve konuların eğitime katılanlar tarafından dikkatle izlenmesini sağlayacak önlemleri almak, eğitim programında yer alan konularda yeterli bilgi ve öğretme yeteneğine ve güçlü iletişim becerilerine sahip olan eğiticileri sağlamak, her yıl ocak ayında bir önceki yıl içinde gerçekleştirdikleri eğitim faaliyetinin kapsamı ve içeriği konusunda adı geçen Bakanlığa rapor sunmakla mükelleftir.

3.7. Eğitim Belgesi ve Bu Belgenin Geçerlilik Süresi

Eğitim sağlayıcı tarafından eğitimi tamamlayanlara kooperatifçilik eğitimi katılım belgesi verilir. Katılım belgesi, kooperatifçilik eğitimini tamamlayanların adı ve soyadı, kimlik numarası, veriliş tarihi ve geçerlilik süresine ilişkin bilgilerin yanı sıra Kooperatif Bilgi Sisteminde[15] (KOOPBİS) üretilen belge numarası ve benzeri bilgileri içerir. Kooperatifçilik eğitimini tamamlayanların kayıtları KOOPBİS’te tutulur.

Öte yandan, gerçeğe aykırı olarak bilgi verildiği, sahte belge kullanıldığı veya katılım belgesi alma koşullarının yitirildiğinin tespit edilmesi durumunda kooperatifçilik eğitimi katılım belgesi Ticaret Bakanlığınca derhal iptal edilir ve ilgili bakanlığa bildirilir. İptal işlemi, gerekçesi belirtilmek suretiyle belgenin verildiği makam tarafından başvuru sahibine de bildirilir.

Kooperatifçilik eğitimi katılım belgesinin geçerlilik süresi 8 yıldır. Bahsi geçen sürenin sonunda kooperatiflerde yönetim ve denetim kurulu üyesi olarak görev yapmak isteyenlerin 9 ay içerisinde Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen konularda 10 saatten az olmamak üzere yenileme eğitimi almaları ve katılım belgelerini yenilemeleri gerekmektedir. Yenileme eğitimi sonucunda alınan katılım belgelerinin süresi de yine 8 yıldır.

Diğer taraftan, Yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlandığı 14.01.2022 tarihine kadar Ticaret Bakanlığınca yürütülen Kooperatifçilik E-Sertifika Programını (KOOP-ES) tamamlayarak sertifika alanlar, kooperatifçilik eğitiminden anılan tarihten itibaren 8 yıl süreyle muaftır. Bu sürenin sonunda sertifika alanların yenileme eğitimine katılımı zorunludur (Yönetmelik geçici md. 2).

Son olarak, eğitim sağlayıcı tarafından kooperatifçilik eğitimini tamamlayanların verilerinin KOOPBİS’e işlenmesi ve ayrıca her yıl Ocak ayı sonuna kadar bir önceki yılın bilgilerinin yazılı olarak ilgili bakanlığa bildirilmesi icap etmektedir.

4. SONUÇ

1163 sayılı Kooperatifler Kanununa göre kooperatifler yönetim kurulu tarafından idare edilir ve temsil olunur; iç denetimleri ise denetim kurulunca yapılır. Kooperatif yönetim ve denetim kurulu üyelerinin görevlerini daha yetkin bir şekilde yerine getirmelerini sağlamak ve bilgilerini artırmak amacıyla 2021 yılında 7339 sayılı Kanunla, 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda bazı düzenlemeler yapılmış ve bu bağlamda, çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin asil ve yedek yönetim ve denetim kurulu üyelerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şartı getirilmiştir. Bahsi geçen eğitim şartına dair usul ve esaslar ile yönetim ve denetim kurulu üyeleri eğitime tabi kooperatifler ve bu eğitimleri verecekler Ticaret Bakanlığınca yürürlüğe konulan ve 14.01.2022 tarihli ve 31719 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Anılan Yönetmelikte, 7 Şubat 2023 tarihinde yayımlanan Yönetmelikle de bazı değişiklikler yapılmıştır.

Söz konusu düzenlemeler uyarınca 2022 ve 2023 yılları içinde Ticaret Bakanlığı ile protokol akdeden bazı üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kooperatif üst kuruluşları “eğitim sağlayıcı” sıfatını haiz olmuştur. Kooperatifçilik eğitimi vermeye yetkili bu kuruluşlar tarafından bahsi geçen eğitimler verilmeye başlamış ve hali hazırda devam etmektedir.

Kooperatif yönetim ve denetim kurulu üyelerinin sonradan herhangi bir sorun yaşamaması bakımından mevzuatta öngörülen kooperatifçilik eğitimini yetkili eğitim sağlayıcılarından zamanında ve gereği gibi almaları menfaatlerine olacaktır.

KAYNAKÇA

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu (10.05.1969 tarihli ve 13195 sayılı R.G.).

1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu (28.04.1972 tarihli ve 14172 sayılı R.G.).

4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun (16.06.2000 tarihli ve 24081 sayılı R.G.).

7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (26.10.2021 tarihli ve 31640 sayılı R.G.).

Kooperatifçilik Eğitim Kitabı, Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara 2023.

Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği (14.01.2022 tarihli ve 31719 sayılı R.G.).

Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (07.02.2023 tarihli ve 32097 sayılı R.G.).

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı (2012-2016), (17.10.2012 tarihli ve 28444 sayılı mükerrer R.G.).

https://esnafkoop.ticaret.gov.tr

---

[1] Kooperatifçilik Eğitim Kitabı, Ticaret Bakanlığı Esnaf, Sanatkârlar ve Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara 2023, s.3

[2] 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu, 10.05.1969 tarihli ve 13195 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[3] 7339 sayılı Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 26.10.2021 tarihli ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[4] Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planının  (2012-2016) kabulüne dair Yüksek Planlama Kurulunun 31.07.2012 tarihli ve 2012/14 sayılı Kararı, 17.10.2012 tarihli ve 28444 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[5] KoopK’nın 65/3. maddesinde, “Çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin denetleme organı üyeleri ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç dokuz ay içinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şarttır. Eğitim programına ilişkin usul ve esaslar 55 inci maddenin üçüncü fıkrası kapsamında çıkarılan yönetmelikle belirlenir.” denilmektedir.

[6] 1581 sayılı Tarım Kredi Kooperatifleri ve Birlikleri Kanunu, 28.04.1972 tarihli ve 14172 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[7] 4572 sayılı Tarım Satış Kooperatif ve Birlikleri Hakkında Kanun, 16.06.2000 tarihli ve 24081 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[8] Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliği, 14.01.2022 tarihli ve 31719 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[9] Kooperatifçilik Eğitimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 07.02.2023 tarihli ve 32097 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[10] Faal kooperatifler, KoopK’nın 81. maddesine göre dağılmayan kooperatif ve üst kuruluşlarıdır.

[11] https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/duyurular/kooperatif-ve-ust-kuruluslarin-yonetim-ve-denetim-kurulu-uyelerinin-egitimi-icin-yetkilendirilen-egitim-saglayicilarina-iliskin-duyuru (Erişim- 14.01.2024).

[12] Yönetmeliğin ilk halinde “Üyeler eğitim için ödedikleri ücreti kooperatife rücu edemez.” hükmü yer almakta iken, 07.02.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle anılan hüküm “Üyeler eğitim için ödedikleri ücreti genel kurul kararı alınması şartıyla kooperatiften alabilirler.” şeklinde değiştirilmiştir.

[13] Ticaret Bakanlığı ile eğitim sağlayıcılar arasında yapılan protokol gereğince eğitimlerin ders süresinin 50 dakikayı geçmemesi, 10’ar dakikalık ara verilmesi, derslerin konularına göre birleştirilerek yapılması durumunda blok ders süresinin 100 dakikayı aşmaması gerekmektedir.

[14]https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/data/640edeac13b8761b449cca71/KOOPERAT%C4%B0F%C3%87%C4%B0L%C4%B0K%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%20K%C4%B0TABI.pdf (Erişim-14.01.2024).

[15] Kooperatif Bilgi Sistemi (KOOPBİS), KoopK’nın ek 5. maddesi uyarınca tüm kooperatif ve üst kuruluşlarının kooperatifçilik hizmetlerine elektronik ortamda erişmesi ve merkezi veri tabanının yönetilmesi amacıyla Ticaret Bakanlığınca oluşturulan bilgi sistemidir.