ÖZET

Kıymetli maden ithalatı ve yolcu beraberinde getirilebilecek altın miktarına ilişkin mevzuatta veya düzenlemelerde önemli değişiklikler yapıldı. 20.02.1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun uyarınca, 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Karara istinaden hazırlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de yapılan değişiklik ile yolcu beraberinde yurda getirilecek standart işlenmemiş altına ilişkin işlemler ve/veya standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithalatına ilişkin usul ve esaslar yeniden belirlenmiş veya düzenlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan ve yurda giriş tarihinde 18 yaşını doldurmuş olan yolcuların beraberlerinde bir takvim yılı içerisinde en fazla 5 kilogram ağırlığında kendilerine ait olan standart işlenmemiş altını yurda getirmeleri önce serbest bırakılmıştı. Ancak daha sonra yapılan düzenlemelerle, yolculara tanınan bu hak kaldırıldı. Bu çalışmada; bu ve benzer diğer konulara ilişkin yapılan son ve yeni düzenlemeler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Kıymetli Maden, İşlenmemiş Altın, Yolcu Beraberi Altın, Altın İthalatı, Standart İşlenmemiş Kıymetli Madenlerin İthalatı, Standart İşlenmemiş Altının Yolcu Beraberinde Getirilmesi.

JEL Sınıflandırması: F31

GİRİŞ

Malumları olduğu üzere; Türk Parası, döviz, efektif, kıymetli madenler, taşlar ve eşyalara ait işlemler ile ithalat, ihracat ve yolcu beraberinde ülkemize getirilecek standart işlenmemiş kıymetli madenlere ilişkin işlemler; 25.03.1930 tarihli ve 1433 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 20.02.1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, 11.08.1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve 28.02.2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34) ile belirlenen esaslar çerçevesinde yapılmaktadır.

11.08.1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Karar’a istinaden hazırlanan 28.02.2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmi Gazate’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de bazı değişiklikler yapılmıştır.

03.03.2020 tarihli ve 31057 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 2 Mart 2020 tarihli ve 2182 Karar Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 19.02.2021 tarihli ve 31400 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 18 Şubat 2021 tarihli ve 3557 Karar Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 03.03.2020 tarihli ve 31057 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020-32/57), 21.02.2021 tarihli ve 31402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/60) ve 06.11.2021 tarihli ve 31651 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/63) ile standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali ve/veya standart işlenmemiş altının önce yolcu beraberinde ülkemize getirilmesi ve daha sonra ise bu hakkın kaldırılması konusunda yapılan son ve yeni düzenlemeler çerçevesinde bazı değerlendirmeler yapılacaktır.

1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun gereğince, Türk parasının kıymetinin korunması, kıymetli maden, taş ve eşyalar konusunda kararlar alınmasında Cumhurbaşkanı yetkilidir. Cumhurbaşkanı bu yetkisini Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ile kullanarak; Türk Parası, efektif, kıymetli maden, taş ve eşyalar ile döviz veya kambiyo mevzuatının temel esaslarını belirlemektedir. Standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali ve standart işlenmemiş altının önce yolcu beraberinde yurda getirilmesi ve daha sonra ise bu hakkın kaldırılması veya yolcudan alınması konusunda Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ve bu Karara dayanılarak çıkarılan ilgili tebliğde ekonomik ve ticari sebeplerden ötürü son dönemlerde bazı radikal değişiklikler yapılmıştır. Konuya ilişkin yapılan yeni düzenlemeler sonrası güncel durum aşağıda yer almaktadır.

KONUYLA İLGİLİ MEVZUAT DÜZENLEMESİ

03.03.2020 tarihli ve 31057 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 2 Mart 2020 tarihli ve 2182 Karar Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ve 19.02.2021 tarihli ve 31400 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 18 Şubat 2021 tarihli ve 3557 Karar Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile değişik 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın “Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar” kenar başlıklı 7’nci maddesinde;

“a) Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların Dış Ticaret Rejimi esasları dahilinde Türkiye’ye ithali ve ihracı serbesttir. Bakanlık işlenmemiş kıymetli madenlerin farklı ödeme şekillerine göre ithalatını düzenlemeye yetkilidir. Standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin, ithal ve ihracında gümrük idarelerine beyan verilmesi yeterli olup, ithalat ve ihracat rejim, karar ve yönetmelikleri uygulanmaz. Ancak, standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ihracatında ilgililerin talebi durumunda, 15/12/1999 tarihli ve 99/13812 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Karar, İhracat: 2017/4 sayılı İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ ile 17/1/2005 tarihli ve 2005/8391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Dahilde İşleme Rejimi Kararı ve bunlara dayanılarak yayımlanan düzenlemeler uygulanabilir. Bu talepleri inceleyip sonuçlandırmaya Ticaret Bakanlığı yetkilidir.

Dahilde işleme Rejimi Kararı kapsamında standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithali serbesttir. Ancak, Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında gerçekleştirilenler dahil olmak üzere standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ve Dahilde İşleme Rejimi Kararı haricinde gerçekleştirilen standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithali yalnızca, Merkez Bankası ile kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla Kıymetli Madenler Borsası üyesi kıymetli maden aracı kuruluşları tarafından yapılır. Kıymetli Madenler Borsası üyesi aracı kuruluşlar ithal ettikleri standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenleri üç iş günü içinde Borsaya teslim etmek zorundadır. Ancak, Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında gerçekleştirilen kıymetli maden ithalatında, ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin Borsaya teslim şartı bulunmayıp, üç iş günü içinde kıymetli maden aracı kuruluşu tarafından Borsaya yazılı olarak bilgi verilmesi zorunludur. Bakanlık işlenmemiş kıymetli maden ithaline ilişkin istisnaları belirlemeye yetkilidir.

b) Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım ve satımı serbesttir. Ancak yurt içinde cevherden her tür ve şekilde üretilen kıymetli madenlerin alım ve satım işlemleri de Borsa İstanbul A.Ş. tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenecek esaslara göre Borsa İstanbul A.Ş. tarafından yapılır.

c) Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri 15.000.- ABD Dolarını aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyaları yurda getirebilirler ve yurtdışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyalarının yurtdışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye’de satın alındığını tevsik etme şartına bağlıdır.

ç) Bakanlık ihtiyaç duyulması halinde standart işlenmemiş kıymetli madenlerin yolcu beraberinde yurda getirilmesine ilişkin düzenleme yapmaya yetkilidir(En fazla 5 kilogram ağırlığında standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesi Bakanlıkça belirlenecek esaslar dâhilinde mümkündür, şeklindeki bu hüküm kaldırıldı). 

d) Merkez Bankası ve Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları ithal ettikleri işlenmemiş kıymetli madenlerin yurt içindeki alım ve satım işlemlerini sadece Borsa İstanbul A.Ş.’de yaparlar. Şu kadar ki ziynet veya süs eşyasına dönüştürülmüş şekli hariç olmak üzere Borsa İstanbul A.Ş.’de hangi tür ve şekilde kıymetli madenlerin işlem göreceği ve teşekkül ettirilecek piyasalar Borsa İstanbul A.Ş. tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenir.” hükümleri yer almaktadır.

11.08.1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın “Tanımlar” kenar başlıklı 2’nci maddesinde;

“…

g) Efektif: Banknot şeklindeki bütün yabancı ülkeler paralarını,

h) Döviz (kambiyo): Efektif dahil yabancı parayla ödemeyi sağlayan her nev’i hesap, belge ve vasıtaları,

…

j) Kıymetli madenler: Her tür ve şekilde altın, gümüş, platin ve paladyumu,

i) Standart işlenmemiş altın: En az 995/1000 saflıkta, nitelikleri Bakanlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki altını,

ii) Standart dışı işlenmemiş altın: 995/1000’den düşük (995/1000 saflık hariç) saflıkta külçe, bar, dore bar, granül, toz veya hurda şeklindeki altını” olarak tanımlanmıştır.

03.03.2020 tarihli ve 31057 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020-32/57), 21.02.2021 tarihli ve 31402 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/60) ve 06.11.2021 tarihli ve 31651 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/63) ile değişik 28.02.2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’in “Kıymetli maden ve taşlar” kenar başlıklı 6’ncı maddesinde;

“(1) İlgili mevzuatta öngörülmesi veya ilgililerce talep edilmesi halinde; dahilde işleme izin belgesi, dahilde işleme izni, hariçte işleme izin belgesi ve hariçte işleme izni kapsamında veya bu rejimler haricinde dış ticaret işlemlerine konu olan kıymetli maden ve taşlar ile bunlardan mamul eşyanın üzerine markaları ile ayarını gösteren damga basılır ve kıymetli eşyaya ilişkin sertifika düzenlenir.

(2) Kıymetli maden ve taşların ayarına ilişkin ayar raporu Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce veya bu Genel Müdürlükçe yeterlilikleri onaylanan özel ayar evlerince düzenlenir. Ancak, standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinde Gümrük İdarelerine ayar raporu ibraz edilmesi zorunlu olup bu ayar raporları yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce düzenlenebilir.

(3) Kıymetli madenler aracı kuruluşlarınca, Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında ithalatı gerçekleştirilenler dahil olmak üzere ithal edilen standart işlenmemiş kıymetli madenlerin Borsa İstanbul A.Ş. tarafından yayımlanan Rafineriler Listesinde yer alan rafinerilerce üretilmiş olması ve üretildiği rafinerinin mührünü veya ismini ya da amblemini taşıması zorunludur.

(4) Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerince standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithal edilmesi mümkündür (“Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan ve yurda giriş tarihinde 18 yaşını doldurmuş olan yolcuların beraberlerinde bir takvim yılı içerisinde en fazla 5 kilogram ağırlığında kendilerine ait olan standart işlenmemiş altını yurda getirmeleri serbesttir” şeklindeki bu hüküm kaldırıldı).

(5) İşlenmemiş kıymetli madenlerin yalnızca “peşin”, “mal mukabili” ve “bedelsiz” ödeme şekilleri ile ithalatı mümkündür.

(6) İşlenmemiş kıymetli madenlerin “bedelsiz” ödeme şekliyle ithali aşağıda belirtilen usul ve haller dışında mümkün değildir.

a) Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında yapılan ithalat işlemleri.

b) İşlenmemiş kıymetli madenlerin Türkiye’de yerleşik bir tüzel kişinin sermayesine eklenmek üzere kıymetli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla “bedelsiz” ödeme şekliyle ithalatı mümkündür. Söz konusu işlenmemiş kıymetli madenlerin sermayeye eklenmesi 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 342 nci ve 343 üncü maddeleri kapsamında gerçekleştirilir. Bu bendin uygulanmasıyla ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslar Merkez Bankasınca ilan edilir.

c) İşlenmemiş kıymetli madenlerin 4/9/2018 tarihli ve 30525 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (İhracat Bedelleri Hakkında) (Tebliğ No:2018-32/48)’de ve ilgili diğer düzenlemelerde belirtilen ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla ilgili ihracat bedellerinden mahsup edilmek üzere kıymetli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla “bedelsiz” ödeme şekliyle ithalatı mümkündür. Ancak, mahsup edilecek bedele ilişkin fiili ihracatın kıymetli madenlerin ithal edilmesinden önce gerçekleştirilmiş olması zorunludur. Bu hususların uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenir. Standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin bu bent kapsamında ithalinde, söz konusu kıymetli madenlerin Borsa İstanbul A.Ş.’ye teslimini müteakip standart işlenmemiş kıymetli madene dönüştürülmesi zorunlu olup rafinasyon için gerekli süreçler Hazine ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Borsa İstanbul A.Ş. tarafından düzenlenen esaslar çerçevesinde yürütülür.

(7) Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında, kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerce her bir ithalat işleminde 20 kilogramı aşmamak üzere standart işlenmemiş kıymetli maden ithal edilmesi mümkündür.

(8) Yedinci fıkra kapsamında gerçekleştirilecek ithalat işlemlerinde, ithalatçı tarafından, asgari olarak standart işlenmemiş kıymetli madenin formu (külçe/bar/granül), külçe/bar cinsi, ağırlığı, adedi, rafinerisi, rafineri ülkesi bilgilerinin gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur.

(9) İşlenmemiş kıymetli maden ithalatı işlemlerine ve verilmiş dahilde işleme izinlerine ilişkin verilerin paylaşımı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı arasında imzalanacak Protokolle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.

(10) Hazine ve Maliye Bakanlığı işlenmemiş kıymetli maden ithalatını süre, miktar, kişi, işlem ve menşe bazında kısıtlamaya; ithalat yapacakların sağlaması gereken şartları, kayıt düzenlerine ilişkin uymakla yükümlü olacakları esasları, Bakanlığa yapacakları bildirimleri, bu bildirimlerin şekil ve sürelerini belirlemeye yetkilidir.” hükümleri yer almaktadır.

Standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesinin veya böyle bir hakkın verilmesinin ardından, yolcu beraberinde yurda getirilecek standart işlenmemiş altına ilişkin gümrük idarelerince uyulması gereken işlemlerin düzenlenmesini teminen; Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü tarafından yolcu beraberi altın kontrollerine dair 2020/1 sayılı Genelge düzenlenmişti. Ancak yolculara tanınan bu hakkın kaldırılmasından sonra, benzer doğrultuda veya diğer düzenlemelere paralel olarak söz konusu 2020/1 sayılı “Yolcu Beraberi Altın Kontrolleri” konulu bu Genelge; Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü’nün 2021/1 sayılı Genelgesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.

01.04.2020 tarihli ve 31086 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile; 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin Gümrük Yönetmeliği’nin “Serbest dolaşıma giren eşya için başka bir tasarruf yoluyla beyan” kenar başlıklı 175’inci maddesinin birinci fıkrasına c bendi eklenerek; “c) Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ile belirlenen yolcu beraberinde yurda getirilen standart işlenmemiş altın.” şeklinde yapılan ve halen de yürürlükte olan bu düzenleme ile; yolcu beraberinde yurda getirilen veya getirilecek standart işlenmemiş altının beyan usülü; gümrük idarelerine yazılı, bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla veya sözlü olarak beyan edilmeyen; ticari mahiyette olmayan yolcu beraberi eşyası gibi serbest dolaşıma giren eşya için başka bir tasarruf yoluyla yapılan bir beyan olarak kabul edilmiş veya belirlenmiştir.

KONUYA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME

Kıymetli maden ithalatı ile altın ticareti ve ilgili diğer sektörleri ilgilendiren bu yeni düzenlemeler ile önce yolcu beraberinde en fazla 5 kilograma kadar standart işlenmemiş altının yurda getirilebilmesi mümkün kılınmıştı, ancak yaklaşık bir yıl aradan sonra ise en fazla 5 kilogram ağırlığında standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesini mümkün kılan bu hüküm kaldırılmakla birlikte, ihtiyaç duyulması halinde standart işlenmemiş kıymetli madenlerin yolcu beraberinde yurda getirilme yetkisi Hazine ve Maliye Bakanlığına verilmiştir. İşlenmemiş kıymetli madenlerin yolcu beraberinde yurda getirilmesi hususunda ise hem miktar ve hem de süre bakımından henüz bir hüküm veya düzenleme mevcut olmamakla birlikte, önümüzdeki dönemlerde bu konuda yeni bir düzenleme yapılması da beklenilmektedir.

Döviz, kıymetli maden, taş ve eşyalar ile diğer kambiyo işlemlerine ait düzenleyici ve sınırlayıcı esaslara ilişkin yapısal düzenleme; 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’a dayanılarak düzenlenen 07/08/1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karardır. Bu Karar ve bu Karar’a istinaden hazırlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34) veya bu uygulama Tebliği ile yapılan en önemli veya radikal değişiklik; Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan ve yurda giriş tarihinde 18 yaşını doldurmuş olan yolcuların, beraberlerinde bir takvim yılı içerisinde kendilerine ait olan en fazla 5 kilogram ağırlığında standart işlenmemiş altının yurda getirilmesi imkânının ortadan kaldırılarak veya bu 5 kilogramlık hak veya sınırın yolcudan alınarak, bunun yerine ihtiyaç duyulması halinde standart işlenmemiş kıymetli madenlerin yolcu beraberinde yurda getirilmesine ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığının yetkili kılınmasıdır.

Standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin, ithal ve ihracında gümrük idarelerine sadece beyanda bulunulmasının yeterli olduğu ve bu ürünlere karşı ithalat ve ihracat rejim, karar ve yönetmeliklerin uygulanmayacağı hususları daha önceleri hükme bağlanmıştı.

Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithali serbest bırakılmıştır. Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında gerçekleştirilenler dahil olmak üzere standart işlenmemiş kıymetli madenlerin ve Dahilde İşleme Rejimi Kararı haricinde gerçekleştirilen standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalinin yalnızca, Merkez Bankası ile kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla Kıymetli Madenler Borsası üyesi kıymetli maden aracı kuruluşları tarafından yapılabileceği öngörülmüştür. Bunların ithal ettikleri standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenler üç iş günü içinde Borsaya teslim edilecek. Ancak, Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında gerçekleştirilen kıymetli maden ithalatında, ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin Borsaya teslim şartı bulunmayıp, üç iş günü içinde kıymetli maden aracı kuruluşu tarafından Borsaya yazılı olarak bilgi verilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Dahilde İşleme Rejimi Kararı kapsamında, kıymetli madenler aracı kuruluşu olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerce her bir ithalat işleminde 20 kilogramı aşmamak üzere standart işlenmemiş kıymetli maden ithal edilmesi mümkün hale getirilerek, bu kapsamda gerçekleştirilen standart işlenmemiş kıymetli madene ilişkin tüm bilgilerin de gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Kıymetli maden ve taşların ithalat işlemlerinde güvenilirliğin sağlanması açısından; kıymetli madenin niteliğini ve/veya derecesini ve kıymetini gösteren ayar raporlarının Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü veya bu Genel Müdürlükçe yeterlilikleri onaylanan özel ayar evleri tarafından düzenleneceği, ancak standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalindeki ayar raporlarının ise yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünce düzenleneceği ve bunların gümrük idarelerine ibraz edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerince standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithal edilmesi mümkün hale getirilerek, işlenmemiş kıymetli madenlerin ise sadece “peşin”, “mal mukabili” ve “bedelsiz” ödeme şekilleri ile ithal edilebileceği hükme bağlanmıştır.

Ayrıca, işlenmemiş kıymetli madenlerin “bedelsiz” ödeme şekliyle ithalatının Dahilde İşleme Rejimi kapsamında yapılabileceği gibi Türkiye’de yerleşik bir tüzel kişinin sermayesine eklenmek üzere ve ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla ilgili ihracat bedellerinden mahsup edilmek üzere, kıymetli madenler aracı kuruluşları aracılığıyla da ithalatı mümkün hale getirilmiştir.

SONUÇ    

Konuya ilişkin yapılan en önemli değişiklik; en fazla 5 kilogram ağırlığında standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesini mümkün kılan düzenlemenin kaldırılarak, bunun yerine ihtiyaç duyulması halinde Hazine ve Maliye Bakanlığına bu konuda düzenleme yapma yetkisinin verilmesidir. Türk vatandaşı olmayan yolculara tanınan bu hakkın kaldırılmasıyla; bunun kötüye kullanılabileceği ve/veya yabancı yolcular tarafından getirilen bu altınların ise başka ülkelere götürülmesi ve böylece altın ticaretinin başka yerlere yönelebileceği ihtimali ortadan kaldırılmakla birlikte, devletin gelir kaybının da böylece önlendiği düşünülmektedir.

Bilindiği üzere; dünya piyasa fiyatlarında hammadde temin etmek suretiyle ihracatı arttırmak ve geliştirmek, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırılmak hedefleniyorsa, bu piyasanın korunması amacıyla ihracat için gerekli girdi veya hammadde olan işlenmemiş kıymetli madenlerin ithalatına ilişkin gümrük işlemlerinin basitleştirilmesi ve/veya kolaylaştırılması gerekmektedir.

Bu kapsamda; kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerine, özellikle standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithalatı izninin verilmesi, dahilde işleme rejimi kapsamında standart dışı işlenmemiş kıymetli maden ithalatının serbest bırakılması ile ithalatında BİST listesinde yer alan rafineri damgalı ürün zorunluluğunun kaldırılması gibi düzenlemeler ülkemiz altın piyasası için önemli bir katkı ve gelişme olarak görülmektedir.

İşlenmemiş kıymetli madenlerin veya altının ithal edilmesi ve sonrasında bunun işlenerek veya bir işçiliğe tabi tutularak ve/veya burada bir katma değer yaratılarak yapılacak olan altın ihracatından dolayı, uzun vadede Ülkemizi dünya altın piyasası içerisinde daha avantajlı bir konuma getireceği düşünülmekle birlikte, yapılan son düzenlemelerin de ülke ekonomisi içerisinde altın miktarını artıracağı ve ödemeler dengesini yine uzun dönemde olumlu yönde etkileyeceği öngörülmektedir.

Bunların yanı sıra; uluslararası altın ticareti alanında yaşanılan daralmanın, yapılan bu yeni düzenlemeler ile uzun vadede sektördeki tıkanıklığın aşılmasına yardımcı olup olmayacağını ve özellikle standart dışı altın ithalinde yaşanan sıkıntıların da giderilip giderilemeyeceğini ilerleyen zaman içerisinde hep birlikte göreceğiz.

KAYNAKÇA

20.02.1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun

07.08.1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar

02.03.2020 tarihli ve 2182 Karar Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı

18.02.2021 tarihli ve 3557 Karar Sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Kararı

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara ilişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020-32/57)

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/60)

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2021-32/63)

Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün “Yolcu Beraberi Altın Kontrolleri” konulu 14.05.2020 tarihli ve 2020/1 sayılı Genelgesi.

Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün 2020/1 Sayılı “Yolcu Beraberi Altın Kontrolleri” konulu Genelgenin yürürlükten kaldırılmasına ilişkin 26.02.2021 tarihli ve 2021/1 sayılı Genelgesi.

01.04.2020 tarihli ve 31086 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.

07.10.2009 tarihli ve 27369 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Gümrük Yönetmeliği.